Հայ ժողովրդական ասացվածքի համաձայն՝«Տղամարդը տան դրսի պատն է, կինը՝ ներսի»։ Նույն ընկալումը տեսնում ենք Հայաստան աշխարհի թագավորների ու թագուհիների գործունեության տրամաբանությսն մեջ։ Թագուհիները, երկրի «ներսի պատի» դերը կատարելով, հաճախ մնացել են չնկատված կամ տեղ չեն գտել հիշատակարաններում։
Ուսումնական հետազոտության գաղափարը առաջացել էր Հայ ականավոր թագուհիները. նախագիծը մեկնարկելիս։ Հետազոտական աշխատանքը, որպես նախագծի զարգացում, նախատեսվում է իրականացնել բազմակողմանի, երկարաժամկետ ուսումնասիրություն։ Աշխատանքում ներգրավված են տարբեր մասնագիտական խմբեր։
Նպատակը՝
- Ճանաչել և ճանաչելի դարձնել հայոց թագուհիներին. իրենց ներդրումը երկրի քաղաքական, մշակութային, հասարակական կյանքում
- Ուսումնասիրել թագավորական պալատի կենցաղավարությունը, հանդերձանքը…
Խնդիրները՝
- Ուսումնասիրել և համադրել պատմական մի քանի սկզբնաղբյուրներ
- Վերակառուցել պատմական ժամանակահատվածը թատերական ներկայացմամբ՝ կերպարներ, հանդերձանք, կենցաղ
- Հավաքված ուսումնական նյութերի՝ տեսանյութ, ֆոտո, ֆիլմ, տեքստ թվայնացում
Հետազոտական խմբեր՝
- Թամար Ղահրամանյան և ընկերներ
- Մերի Խանջյան, Կարինե Ղարախանյան և ընկերներ
- Տաթև Ավետիսյան և ընկերներ
- Սուսան Ամուջյան և ընկերներ
- Լենա Նալբանդյան և ընկերներ
- Թերեզ Թումանյան և ընկերներ
- Օտարալեզուների հետազոտական խմբեր
Հետազոտության ուղղությունները՝
- Պատմագիտական աղբյուրներ հայոց թագուհիների մասին
- Հայոց թագուհիների հանդերձանքը
- Հայոց թագուհիների հոգեկերտվածքի ուսումնասիրում
- Թատերական ներկայացում՝ լուսանկարչի օբյեկտիվից
- Տեղանքի ընտրության ճշգրտում զբոսավարների մասնակցությամբ
- Պատմության վերակառուցում (տարածք, կերպարներ, կենցաղ, ….
- Ներկայացման երաժշտության, պարերի և թատերականացված ծեսի ընտրություն
- Ուսումնական նյութերի թարգմանություններ
- Հետազոտական ընթացքի անոնսների ստեղծում
- Հայոց թագուհիները. ուսումնական-հետազոտական նախագծի թվայնացում, ուսումնական նյութի ստեղծում
- Հանդիպումներ, քննարկումներ …
Ընթացք/ քայլեր՝
- Պատմագիտական աղբյուրների հայթհայթում, ուսումնասիրում, համադրում՝ 1, 2
- Ֆիլմի դիտում, քննարկում Ֆիլմադարան ակումբում՝ 1, 2
- Պալատական, թագավորական հանդերձանքի հետազոտոմ, գծագրում՝ այստեղ
- Պատմական ժամանակահատվածի արքունական հոգեբանության ուսումնասիրում՝ այստեղ
- Ուսումնական նյութերի թարգմանություն՝ այստեղ
- Ուսումնական նյութի ձայնագրում՝ 1/հայերեն/, 2/անգլերեն/, 3/ռուսերեն/
- Պալատական կենցաղի, սպասքի ուսումնասիրում, վերակառուցում՝ այստեղ
- Պատմական ժամանակահատվածի վերակառուցման համար համապատասխան տեղանքի ընտրություն
- Պատմական ժամանակահատվածի վերակառուցում՝ թատերական ներկայացմամբ
- Տեսաֆիլմի նկարահանում, ստեղծում
- Ուսումնական նյութերի թվայնացում, ներկայացում
Ուսումնական հետազոտության պատմական կերպարներ՝
- Փառանձեմ թագուհի (IV դար)
- Զաբել թագուհի (XIII դար)
- Կատրանիդե Բ (XI դար)
Ճամփորդություններ՝
- Հայաստանի պատմության թանգարան
- Կադրում՝ հայոց բերդեր /Դաշտադեմի ամրոց/
Արդյունք՝
- Ուսումնական նյութերի ստեղծում և թվայնացում
- Պատմական դրվագի թատերականացված բեմադրում
- Ֆիլմի ստեղծում
Աղբյուրներ՝
- Մովսես Խորենացի, Հայոց պատմություն, Ե., 1981
- Փավստոս Բուզանդ, Հայոց պատմություն, Ե., 1987
- Հայ ժողովրդի պատմության քրիստոմատիա, հ․ 1, Ե․, 2007, հ․ 2, Ե․, 2011
- Սմբատ Սպարապետ, Տարեգիրք, Վենետիկ, 1956
- Կիրակոս Գանձակեցի, Հայոց պատմություն, Ե., 1982
Գրականություն՝
- Չամչյան Մ․, Հայոց պատմություն, հ․ Ա, Վենետիկ, 1784 (Ե․, 1985)
- Հարությունյան Հ․ Ա․, Հայաստանը Արշակունիների ժամանակ․ Ե․, 1945
- Հրանդ Ք․ Արմեն, Պապ Արշակունի, Երուսաղեմ, 1958
- Մանանդյան Հ․, Երկեր, հ․ Բ, Ե․, 1978
- Հայ ժողովրդի պատմություն (ԳԱ հրատ․), հ․ II, Ե․, 1984
- Հարությունյան Բ․, Հայոց արքունիքի դերը Հայոց եկեղեցու անկախացման գործում, տե՛ս Հայոց եկեղեցի և պետություն (միջազգային գիտաժողովի նյութեր), Ե․, 2000
- Օրմանյան Մ., Ազգապատում, հ. 1, Կ. Պոլիս, 1912 /Էջմիածին, 2001/
- Հայ ժողովրդի պատմություն (ԳԱ հրատ․), հ․ III Ե․, 1984
- Տեր-Պետրոսյան Լ., Խաչակիրները և հայերը, հ. Ա-Բ, Ե., 2007
- Միքայելյան Գ., Կիլիկիայի հայկական պետության պատմություն, Ե., 2007
Առաջին փուլ
Ուսումնական առաջին շրջանի ընթացքում /2022-2023/ նախագծի շրջանակում հետազոտական խմբերում իրականացվել են հետևյալ ուսումնասիրությունները՝
ՓԱՌԱՆՁԵՄ ԹԱԳՈՒՀԻ
Հեղինե Խալաթյան 